Postdienst als Nederlands staatsbedrijf PTT

Staatsbedrijf

In 1807 werden de posterijen in Nederland ondergebracht bij het departement van Financiën. De eerste postwet regelde het staatsmonopolie op het verzamelen, vervoeren en uitreiken van brieven. Bovendien werden in heel Nederland nu dezelfde tarieven gehanteerd, gebaseerd op gewicht en afstand.

Economie

In de negentiende eeuw werd goed georganiseerd postvervoer als een belangrijke voorwaarde voor de economische ontwikkeling gezien. In de meeste landen werden de postbedrijven genationaliseerd, zodat aan deze voorwaarde voldaan kon worden. De staatsbedrijven kregen de plicht om brieven op elk adres te bezorgen, ook als de geadresseerde op een zeer afgelegen plek woonde, zoals in de Bieschbos.

Nederlandse Postwet

De Nederlandse Postwet werd verschillende keren aangepast. Het algemene belang stond voorop. In de Postwet van 1850 werden de tarieven verlaagd en vereenvoudigd. In deze wet werd bovendien het postmonopolie gedefinieerd. In de nieuwe tarieven werd nog wel gebruik gemaakt van een tamelijk ingewikkelde afstandsberekening in mijlen.

Postzegels

In 1852 werd de postzegel in Nederland geïntroduceerd. Tegelijkertijd kreeg elke gemeente ' een gelegenheid tot verzenden en ontvangen van brieven', dus een postkantoor. De posterijen werden een goed georganiseerde organisatie. In de jaren die volgden kon de aandacht van de directie daarom uitgaan naar de uitbreiding van de dienstverlening. Er kwamen nieuwe producten als de briefkaart en de pakketpost.
Pas met de Postwet van 1871 werd de lastige prijsberekening over afstand afgeschaft. Nederland kreeg een uniform tarief naar Engels voorbeeld, waarbij de afstand geen rol meer speelde. De prijs van een binnenlandse brief werd nu bepaald door het gewicht van de brief. Daarnaast kwamen er aparte tabellen voor post naar Overzeese Rijksdelen en het buitenland.

Sorteermachine

In de twintigste eeuw verschoof de aandacht langzaam naar een meer efficiënte aanpak van de postbehandeling. In 1931 nam PTT de eerste sorteermachine in gebruik. Mechanisatie bleek een goed middel om de kosten te drukken. In 1931 werd de 'Transorma van Marchand' ontwikkeld. Met deze sorteermachine kon de post in vierhonderd bestemmingen worden verdeeld. De bediener van dit toestel moest echter wel eerst een codegetal intoetsen.
De PTT slaagde er vooral goed in om het postvervoer efficiënter te regelen. Brieven werden enkele keren per dag bezorgd. Een brief werd de volgende dag al bij de geadresseerde bezorgd. In latere jaren zou het aantal bezorgrondes worden teruggebracht van drie naar één per dag.

Verlies

Na de Tweede Wereldoorlog draaide de PTT met verlies. De tarieven gingen omhoog. Bovendien stelde de directie een onderzoek in om de arbeidskosten te reduceren. In 1949 werden voor dit doel voor het eerst de landelijke poststromen in kaart gebracht. De studie leidde onder meer tot de sluiting van kleine kantoren. In de tweede helft van de twintigste eeuw, waarin het postvolume steeds toenam, kwam de nadruk steeds meer te liggen op automatisering en besparing van kosten.

Postcode

In de jaren zestig werden achttien expeditiecentra ingericht voor de postverwerking. Door het inzetten van nieuwe machines, zoals opzet-, stempel- en sorteerapparatuur, kon de snelheid worden opgevoerd, terwijl ook op personeel bezuinigd kon worden. De introductie van de postcode in 1977 betekende een grote stap voorwaarts. Met de postcode kon de post zowel op plaatsnaam als op wijk automatisch gesorteerd worden.

PTT Nederland NV

In de jaren tachtig kondigden belangrijke technologische ontwikkelingen de nieuwe toekomst aan, waarin de nadruk zou komen te liggen op snelle uitwisseling van informatie. Er kwamen nieuwe telecommunicatietechnieken zoals telex, fax, internet en e-mail.
De technologische ontwikkelingen zorgden voor grote veranderingen bij het staatsbedrijf PTT. De Nederlandse overheid voorzag dat steeds meer aanbieders zich op deze informatiemarkten zouden storten en besloot tot privatisering van de PTT. Vanaf 1 januari 1989 was het post- en telecombedrijf geen staatsbedrijf meer maar een private onderneming, waarin de Nederlandse staat vooralsnog de belangrijkste aandeelhouder bleef.
Aan het begin van de jaren negentig werkte het postbedrijf van PTT Nederland NV gestaag aan een uitbreiding in het buitenland. In 1992 begon de samenwerking tussen de Nederlandse PTT en het Australische koeriersbedrijf TNT.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Postcode
Postreorganisatie in Franse Tijd
Postwezen na de Franse Tijd

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede in 2015 heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2

Verzamelwoede 3 bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3