Postwezen na de Franse Tijd

Franse invloed

Nadat de Fransen in 1813 na de nederlaag van Napoleon in de Slag bij Leipzig uit Nederland vertrokken, bleef de in de Franse Tijd ingestelde 'Instruction Générale', waarin de organisatie van het postwezen zeer uitgebreid werd voorgeschreven, grotendeels van kracht. De Fransen hadden in enkele jaren een revolutie binnen ons postwezen tot stand gebracht. De belangrijkste verandering was de vorming van een centraal geleide postdienst die werd aangestuurd door het Ministerie van Financiën. Bovendien was een voor het hele land geldend tariefsysteem vastgesteld, waarbij het porttarief werd berekend naar afstand en gewicht.

Brievensmokkelarij

Rond 1820 ontstonden problemen bij het postwezen. Deze werden voor een groot deel veroorzaakt door de financiële problemen waarin het Koninkrijk der Nederlanden verkeerde. De Fransen hadden het postwezen ondergebracht bij het ministerie van Financiën, omdat zij de post zagen als een melkkoe voor de overheid. Aan het begin van de negentiende eeuw stegen de posttarieven, maar het dienstbetoon liep achteruit. Al snel begonnen mensen te klagen en werd steeds meer post verstuurd buiten het officiële systeem. Hierdoor daalden de inkomsten van de posterijen en kwam meer toezicht op het 'smokkelen' van brieven.

Verzet tegen postmonopolie

De Nederlandse staat had het staatsmonopolie op postzendingen tot één kilogram. Door de vergroting van het toezicht op deze brievensmokkelarij kwam steeds meer verzet tegen de staatspost en het functioneren van het postbedrijf bij het Nederlandse volk. Men begon met onaangekondigde steekproefcontroles in het land. Hierdoor ontstond een ware stortvloed van kritiek in Nederland.
De beroemde Nederlandse schrijver Jacob van Lennep beschreef hoe inventief sommige Nederlanders waren: zij omzeilden het postmonopolie door hun post te verzwaren met een stuk lood of een steen. Hierdoor waren de poststukken zwaarden dan een kilo en konden ze per diligence verzonden worden. Deze legale ontduiking werd in brede kringen geaccepteerd. Jacob van Lennep schreef hierover: "Ik beken, dat dit niet in den haak is, maar laat men dan het postwezen beter organiseren". In de jaren veertig nam de brievensmokkelarij schrikbarende vormen aan.

Nieuwe tijden

In de negentiende eeuw kwam Nederland tot ontwikkeling. De bevolking groeide, de economische activiteit nam toe en steeds meer mensen konden door verbeteringen in het onderwijs lezen en schrijven. Deze ontwikkelingen hadden een grote invloed op het brievenverkeer. De hoeveelheid drukwerk, zoals kranten en tijdschriften, nam snel toe. Trein en tram verdrongen de paardenposterij. In 1844 kwam het eerste contract tussen de posterijen en de Nederlandse spoorwegen tot stand.
Nederland werd een modern land en de postwet uit de Franse Tijd was aan vernieuwing toe. Dit resulteerde uiteindelijk in de belangrijke postwet van 1850.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Lees de belangrijkste artikelen van Filahome in onze reeks Verzamelwoede.

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer postzegels op Filahome

Verzamelwoede: filatelistische columns
Postgeschiedenis
Postdienst als Nederlands staatsbedrijf PTT

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient, is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat deze bundel ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3

Verzamelwoede 2
Verzamelwoede 1