Rasterdiepdruk

Drukmethode voor postzegels

Rasterdiepdruk, rotogravure of fotogravure is een drukmethode die veel wordt toegepast bij het drukken van Nederlandse postzegels. Vooral bij postzegels die in grote oplagen verschijnen of postzegels waarbij het zegelbeeld meer kwaliteit verlangt dan bij de vlakdruktechniek offset mogelijk is, wordt door de zegeldrukkerijen rasterdiepdruk toegepast.

Diepdruk

De ook wel voor rasterdiepdruk gebruikte naam fotogravure geeft al aan, dat het een fotografische druktechniek is. De naam rasterdiepdruk geeft aan dat gebruik wordt gemaakt van een uit rasterpuntjes opgebouwde afbeelding. Bovendien geeft de naam rasterdiepdruk aan dat we te maken hebben met een diepdrukmethode.

Drukcilinder

Het fotografische beeld wordt in de cilinder geëtst. Hiervoor zijn in de loop van de tijd verschillende methoden gehanteerd. Op de cilinder die wordt gebruikt op een rasterdiepdrukpers dient de afbeelding van rasters te zijn voorzien, omdat de rakel, die de overtollige inkt van de cilinder veegt, deze anders zou vernietigen. Er bestaan twee belangrijke rastermethoden: fotografisch en heliografisch.

Fotografisch raster

Voor de intrede van de computer in de drukkerijen werd een raster verkregen door tussen de belichtingsbron en het te rasteren object een, met netwerk van lijnen voorziene, glasplaat te plaatsen.
Bij de belichting zal het licht niet door de lijnen op de glasplaat kunnen doordringen, waardoor de verkregen afdruk zal gaan bestaan uit een door punten opgebouwd beeld.

Heliografisch raster

Tegenwoordig wordt de cilinder veelal langs heliografische weg verkregen. Hierbij wordt met behulp van een scanner het ontwerp afgetast. De informatie wordt in een computer opgeslagen. Vervolgens wordt op elektronische wijze een drukcilinder gebeiteld. De eerste Nederlandse postzegel die met behulp van deze techniek werd vervaardigd was de Decemberzegel van 1990.
Ook bij de productie van de Beatrix-frankeerzegels werd gebruik van dit procédé gemaakt. Hierbij wordt een beeld op viermaal de ware grootte gescand en ingelezen. Vervolgens wordt over de lengte van een cilinderomtrek (een kolom) een rij zegels gegraveerd, waarna het zegelbeeld weer opnieuw wordt ingelezen en de naast gelegen rij zegels wordt gegraveerd. Dit betekent dat de postzegels binnen een gegraveerde kolom identiek zijn, maar horizontaal verschillen vertonen.

Drukplaat

Bij rasterdiepdruk wordt voor elke kleur een aparte drukcilinder gebruikt. Hiervoor wordt eerst een zegelbeeld op geprepareerd pigment gemaakt, waarop eerst een raster is aangebracht. Deze afbeelding wordt op een koperen cilinder geëtst. Op de te drukken plaatsen ontstaan putjes in de drukplaat. Deze putjes worden tijdens het drukken gevuld met inkt. Het teveel aan inkt wordt met een rakel weggeveegd. Op het uiteindelijke resultaat, de postzegel, is met behulp van een loep goed te zien dat het beeld in feite is opgebouwd uit puntjes. Daar waar veel inkt is gebruikt kunnen de tussenruimtes van de afzonderlijke puntjes - mede door de snelheid van het drukproces - zijn dicht gevloeid. Hieraan kan de specialist de drukrichting van de postzegel herkennen. Omdat rasterdiepdruk veel wordt gebruikt bij langlopende frankeerzegels kunnen verzamelaars verschillende rastergrootten en drukrichtingen herkennen.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Frankeerzegels
Gelegenheidszegels

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2


Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3