Gelegenheidszegels

Gelegenheidszegel

Gelegenheidszegels worden uitgegeven ter gelegenheid van een speciale of actuele gebeurtenis. Voorbeelden hiervan zijn een jubileum, een tentoonstelling of de voltooiing van een bouwkundig of technisch project. De gelegenheidszegel is voor themaverzamelaars veel aantrekkelijker dan de gewone frankeerzegel.

Eerste gelegenheidszegels

Volgens de filatelistische literatuur werd de eerste officiële herdenkingszegel uitgegeven in 1871 in Peru. De postzegel met de afbeelding van een locomotief verscheen ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van de spoorlijn tussen Chorilla naar de havenplaats Lima-Callao.
Britse verzamelaars beschouwen de gelegenheidszegels uit 1891 voor de viering van vijftig jaar koloniaal bestuur van Hong Kong door Groot-Brittannië als de eerste gelegenheidszegels. De oplage was zeer bescheiden: 50.000 exemplaren.
Ter gelegenheid van het 25-jarige regeringsjubileum van koning Carol 1 verscheen enkele maanden later, in mei 1891, een gelegenheidszegel in Roemenië. In oktober 1892 herdacht Argentinië de ontdekking door Europa van het continent Amerika met een postzegel. Een jaar later, in 1893 kwamen de Verenigde Staten van Amerika met een uitgave ter gelegenheid van de 400e herdenking van de ontdekking van Amerika door Columbus. De Verenigde Staten worden nu veelal aangemerkt als het land dat de eerste gelegenheidszegel uitgaf, maar dat is dus niet juist. Ze vierden de 'ontdekking' een jaar te laat en ze waren jaren te laat met hun 'eerste' gelegenheidszegel.
De eerste gelegenheidszegel in België verscheen in 1894 naar aanleiding van de wereldtentoonstelling in Antwerpen.

Nederland

De 'Inhuldigingszegel' uit 1898 is feitelijk de eerste Nederlandse gelegenheidszegel. Deze 'Kroningszegel' verscheen op 6 september 1898 ter gelegenheid van de inhuldiging van koningin Wilhelmina. Een jaar later verscheen een sterk hierop lijkende serie frankeerzegels met hoge waarden. Daarom wordt de Inhuldigingszegel door verzamelaars doorgaans niet gerekend tot de gelegenheidszegels.
In december 1906 verscheen een serie van drie postzegels met een toeslag voor de Amsterdamse Vereniging tot bestrijding der Tuberculose. De postzegels waren slechts verkrijgbaar tot 3 januari 1907. De restvoorraad werd ongeldig gemaakt door een welwillendheidsstempel "Amsterdam, 31 JAN. 07 10-12N" en aan de Tuberculose-vereniging ter beschikking gesteld. De vereniging verkocht de zegels aan postzegelhandelaren en zo kwamen deze postzegels bij de verzamelaars. In de catalogus kunnen we zien dat slechts weinig echt gebruikte exemplaren bewaard zijn. De serieprijs van de Tuberculosezegels met het welwillendheidsstempel bedraagt ongeveer tien procent van de normaal gebruikte exemplaren.

De Ruyter

In 1907 stond de Nederlandse PTT stil bij de herdenking van de 300e geboortedag van admiraal Michiel Adriaensz. de Ruyter. Er verschenen drie postzegels met de afbeeldingen van De Ruyter en een oorlogsvloot in actie. Deze door W.A. Mouton ontworpen gelegenheidszegels waren alleen geldig voor frankering in het binnenlandse postverkeer.
Aan de hand van deze zeeheld kunnen we de ontwikkeling van de gelegenheidszegel mooi volgen. Ik zal u op weg helpen. In 1943 vinden we onze admiraal in de serie 'Zeehelden'. In 1976 werd een speciale postzegel ter herinnering aan de 300e sterfdag van Michiel de Ruyter uitgegeven en in 2007 treffen we onze held weer aan in de serie 'Mooi Nederland'.

Toeslagzegels

Ook toeslagzegels zijn eigenlijk gelegenheidszegels. Voor een toeslagzegel wordt een extra bedrag in rekening gebracht, dat ten goede komt aan een goed doel. Vanwege dit verschil delen filatelisten deze zegels in de aparte groep toeslagzegels in. Tot deze categorie behoren de jaarlijkse 'Kinderzegels' en 'Zomerzegels', de vijfjarige 'Rode-Kruiszegels' en de postzegels die werden uitgegeven ter financiering van een postzegeltentoonstelling. Een voorbeeld van deze laatste groep zijn, de door W. Crouwel ontworpen, 'Tentoonstellingszegels Amphilex '77'. Deze postzegels werden in 1976 verkocht met een toeslag van honderd procent.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Verzamelwoede: over het verzamelen van postzegels
Belangrijke tips voor postzegelverzamelaars

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede in 2015 heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2

Verzamelwoede 3 bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3