Kopstaande postzegels

Keerdruk

Kopstaand is een term die regelmatig terugkeert in de filatelie. Verzamelaars noemen het verschijnsel ook wel keerdruk. Niet alleen complete postzegels, maar ook een deel daarvan kan kopstaand zijn. Een kopstaande postzegel kan expres zijn ontstaan als de ontwerper een of meerdere postzegels op de kop in een velletje of postzegelboekje heeft opgenomen, maar kan ook per ongeluk zijn ontstaan. In dit laatste geval gaat het om een misdruk.

Kopstaande opdruk

Postzegels met een drukfout werden doorgaans door de drukkerijen van de postdiensten bij controle uit de voorraad genomen. Misdrukken mochten niet worden verkocht, maar soms glipte er toch een vel of een deel van de oplage door de controle heen, waardoor deze misdrukken toch op het postkantoor werden verkocht.
Een kopstaande opdruk ontstaat als een zegelvel op de kop in een drukpers wordt gelegd voor het drukken van een opdruk. Zulke postzegels zijn eigenlijk drukafval. Misdrukken zouden moeten worden vernietigd, maar soms wordt een misdruk of foutdruk niet opgemerkt.

Misdruk

Bij een kopstaande misdruk gaat het meestal om een kopstaand middenstuk. Wanneer postzegels in verschillende drukgangen worden vervaardigd kan het gebeuren dat een vel daarbij foutief in de drukpers terechtkomt. Som werd een cliché op de kop gemonteerd, waardoor in een vel één postzegel een fout bevatte en soms werd deze fout te laat opgemerkt. Dergelijke postzegels behoren tot de rariteiten van de filatelie, omdat er meestal maar enkele van bestaan. Zeer bekend en zeer duur is de luchtpostzegel van de Verenigde Staten van Amerika uit 1918. Deze postzegel met het vliegtuig Curtiss JN-4 is zeer zeldzaam. Het is de duurste Amerikaanse misdruk.

Verzamelgebied

Toch ligt het verzamelen van kopstaande postzegels ook binnen u bereik. Kopstaande postzegels vormen voor sommige verzamelaars een speciaal verzamelgebied. Het is een van de verzamelgebieden die niet erg duur zijn, want als u zult al snel zien, dat er veel postzegels zijn die kopstaand werden uitgegeven. Kopstaande postzegels kwam bijvoorbeeld veel voor in postzegelboekjes. Zowel in Duitsland als België verschenen regelmatig postzegelboekjes waarin de zegels kopstaand aan elkaar verbonden waren. Deze postzegels worden meestal verzameld als paartje, maar u kunt kopstaande postzegels ook in blokjes van vier postzegels verzamelen.

Tête-bêche

De beroemdste kopstaande Nederlandse postzegels zijn in de NVPH-catalogus opgenomen als nummer 81b en 81c. Het gaat hierbij om keerdruk, tête-bêche, paren van postzegels met de beeltenis van koningin Wilhelmina die in drie blokken van zestig stuks werden gedrukt voor de productie van postzegelboekjes. Hierbij werden de clichés van de ene helft in een richting geplaatst tegengesteld aan die van de andere helft, waardoor de postzegels kopstaand bij elkaar kwamen. Deze keerdrukken of kopstaande postzegels komen met en zonder tussenstrook voor.

Kabouters en Europa

Ontwerper Dennis Koot ontwierp in 2008 een postzegelserie over kabouters. Koot plaatste de twee stroken met vijf verschillende postzegels expres kopstaand naast elkaar. Hierdoor ontstonden wonderlijke combinaties. Vier jaar later ontwierp Michaël Snitker twee velletjes Europazegels met keerdruk of kopstaande postzegels. Op deze postzegels gebruikte Michaël Snitker de omkeertruc om zijn ontwerp op te leuken. "Deze keerdruk, ook wel tête-bêche genoemd, sluit mooi aan op het verdubbelingeffect. Dat heb ik versterkt door de postzegels van beide velletjes om-en-om op hun kop te plaatsen," zei de ontwerper.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Verzamelwoede: over het verzamelen van postzegels
Belangrijke tips voor postzegelverzamelaars

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2


Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3