Luminescentie

Voor automatisering postverwerking

Om de postverwerking te automatiseren zijn postdiensten vanaf de jaren vijftig gaan experimenteren met het toevoegen van chemische stoffen aan postzegels, die door ultraviolette straling worden herkend door apparaten waarmee de post mechanisch gestempeld of gesorteerd wordt. Postzegels, die op de één of andere manier zijn voorzien van een chemische stof noemen filatelisten luminescerende postzegels. De belangrijkste vormen van luminescentie zijn fluorescentie en fosforescentie. Deze twee soorten luminescentie worden veel door elkaar gebruikt, ook in naslagwerken.

Op postzegels

Fluorescentie en fosforescentie zijn in verschillende landen op verschillende manieren op postzegels aangebracht:

Door stoffen aan de papierbrij toe te voegen

Door stoffen aan de inkt toe te voegen

Door stoffen op het papier te drukken en daar overheen de inkt te drukken

Door na het drukken van postzegels alsnog een luminescerende stof te drukken

Door luminescerende vezels aan de papierbrij toe te voegen

Fluorescentie in Nederland

De eerste in Nederland toegepaste techniek is fluorescentie. In 1962 werden drie Nederlandse frankeerzegels herdrukt voor een proef in Gouda. In deze plaats werd een proef uitgevoerd met een opzet-stempelmachine, de zgn. facer. Deze postzegels lichten sterk geel op, als ze onder een ultraviolette lamp worden gehouden.
Later in de jaren zestig begon de Nederlandse postdienst met de uitgifte van fosforescerende postzegels. Fosforescerende postzegels lichten zwak geel op onder de ultraviolette lamp. Zodra de straling ophoudt, lichten fosforescerende postzegels sterk rood of geel na.

Frankeerzegels

In veel landen, waaronder Nederland en België zijn frankeerzegels in de jaren zestig en zeventig zowel normaal als luminescerend uitgegeven. Deze zijn te herkennen met een speciale ultraviolette lamp.

Witmakers

Bij de beoordeling of een postzegel luminescerend is of niet maken veel verzamelaars de fout om witmakers, een stof die aan het papier is toegevoegd om het papier witter van kleur te maken, aan te zien voor luminescerende postzegels. De witmakers weerkaatsen het ultraviolet licht uitstekend, waardoor het lijkt of de postzegels "oplichten". Ofwel door oefening leert men. Vergelijk eens met postzegels waarvan u de effecten kent, omdat maar op één manier zijn gedrukt. Deze postzegels kunt u vervolgens als vergelijkingsmateriaal gaan gebruiken.

Sorteerproces

Het fosfor op de postzegel wordt door de post gebruikt om te constateren of een postzegel op de brief is aangebracht. De postdienst heeft graag dat een postzegel in de rechtse bovenhoek wordt aangebracht. Dat vergemakkelijkt het sorteerproces. Hiervoor wordt de Sosma gebruikt. Deze letters staan voor 'Schrift Opzet Stempel Machine'. Aan de hand van de fosfor herkent de machine waar de postzegel zit. De Sosma kantelt de enveloppen met de postzegel naar beneden. Vervolgens gaan ze langs de stempelkop.

Automatisering

Het grootste deel van het sorteerproces is tegenwoordig geautomatiseerd. Een brief zonder postzegel wordt eruit gegooid als de brief niet aan een antwoordnummer is geadresseerd, want ook dit herkent de scanner. Doorlopend leert het systeem bij, doordat steeds handschriften aan de software worden toegevoegd. Dankzij het fosfor in de postzegel kon het sorteerproces geautomatiseerd worden en gingen de kosten naar beneden, want er komen steeds minder handjes aan te pas.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Lees de belangrijkste artikelen van Filahome in onze reeks Verzamelwoede.

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Frankeerzegels
Gelegenheidszegels

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient, is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat deze bundel ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3

Verzamelwoede 2
Verzamelwoede 1