Portzegels

Postzegel voor onvoldoende gefrankeerde stukken

Portzegels worden speciaal uitgegeven om poststukken, die door de afzender onvoldoende zijn gefrankeerd, ambtshalve bij te frankeren. Vaak worden deze postzegels ook "strafportzegels" genoemd, maar dat is eigenlijk onjuist, omdat van straf geen sprake is. Wel zal de ontvanger van de brief dit als straf voelen, omdat het port dat door de afzender niet werd voldaan nu bij de ontvanger wordt geïnd. De ontvanger moet doorgaans ook iets extra betalen voor de moeite die de post moet doen om het port te innen.

Taxe

Portzegels gaan vaak vergezeld van een grote 'T'. Deze letter staat voor 'taxe'. Het is eigenlijk een afkorting voor de Franse term 'taxe à percevoir' (te betalen port). In de internationale postwereld worden doorgaans Franse termen gebruikt. Vroeger werd de portverrekening ook in onze gebieden reeds 'taxe-verrekening' genoemd.

Ontwerp

Portzegels zien er meestal erg simpel uit. Het belangrijkste onderdeel vormt meestal het portbedrag dat betaald moet worden door de ontvanger. In sommige landen werden niet eens speciale postzegels uitgegeven, maar maakte men gebruik van bestaande frankeerzegels. Deze zegels kregen dan een opdruk of een perforatie in de vorm van een 'T'.
In Nederland zijn de portzegels ook niet erg fraai. Een uitzondering vormt een uitgifte uit 1907. De herdenkingszegels van M.A. De Ruyter werden erg slecht verkocht. Omdat men de restvoorraad niet wilde weggooien, besloot men deze voorraad te overdrukken met 'portzegel' en een nieuwe waarde.

Eerste portzegels

De eerste echte strafportzegels werden in 1863 uitgegeven in Italië. België en Nederland volgden in 1870. In de catalogus van de NVPH staat het doel duidelijk vermeld bij de uitgave van 1870: "Om een betere controle te verkrijgen op de ontvangen portbedragen voor niet (of onvoldoende) gefrankeerde brieven gewisseld binnen het ressort van een postkantoor, werden op 15 mei 1870 de eerste portzegels uitgegeven. Vanaf 1 januari 1871 werd frankering vooruit bevorderd door ongefrankeerde brieven met een 5 cent hoger port te belasten."

Nederland

In Nederland is de portzegel niet meer in gebruik. Op 1 augustus 1966 werd de portzegel in Nederland buiten gebruik gesteld.
In onze tijd wordt de ontvanger van een onvoldoende gefrankeerd stuk gevraagd normale postzegels te plakken op een bijgevoegd antwoordkaartje. Dit kaartje moet naar het postkantoor worden teruggezonden.
Op het poststuk plakt TNT Post tegenwoordig een sticker van 8 bij 2,5 centimeter met afgeronde hoeken op een brief of pakket als het poststuk onvoldoende is gefrankeerd. Aan de rechterkant van deze sticker staat een grote 'T', links daarvan treffen we de tekst 'De zending voldoet niet aan de voorwaarden die TNT Post aan de frankering stelt' aan.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Lees de belangrijkste artikelen van Filahome in onze reeks Verzamelwoede.

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Postbewijszegels
Zegelsoorten
Frankeerzegels

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient, is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat deze bundel ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3

Verzamelwoede 2
Verzamelwoede 1