Heinrich von Stephan

Duitse posthervormer

De posthervormer Heinrich von Stephan werd in 1997 ter gelegenheid van zijn honderdste sterfdag door de Duitse post herdacht met een fraaie postzegel. Heinrich von Stephan was misschien net zo belangrijk voor de ontwikkeling van het postwezen in de negentiende eeuw als de Britse posthervormer Rowland Hill. Hill deed aanpassingen in het Britse postwezen en zorgde voor de introductie van de postzegel. Heinrich von Stephan paste het Duitse postwezen aan en zorgde voor internationale afspraken. Door de industrialisatie kwam immers ook de globale communicatie op gang.

Postmeester-generaal

De Duitse posthervormer Heinrich von Stephan (1831-1897) werd geboren in een eenvoudige familie in het plaatsje Stolp in Pommeren. Hij begon als klerk bij de Pruisische posterijen in zijn geboorteplaats. Von Stephan was gedreven en had kwaliteiten, hij kende onder meer enkele talen. Heinrich von Stephan doorliep snel alle rangen van de postdienst. Hierdoor maakte hij kennis met alle aspecten van het postwezen. Deze kennis zou hem later goed van pas komen.
Uiteindelijk werd Heinrich von Stephan postmeester-generaal. Deze titel werd overigens later nog gewijzigd in staatssecretaris van de Rijkspostdienst. Voor zijn verdiensten voor het Duitse Rijk werd hij in 1885 in de adelstand verheven.

Noordduitse Confederatie

Tegenwoordig wordt Heinrich von Stephan vooral geëerd vanwege zijn inbreng in de totstandkoming van de Eerste Postunie, maar hiervoor had hij de Duitse posterijen al tot een eenheid gemaakt. Aan het begin van de negentiende eeuw bestond Duitsland uit een groot aantal staatjes en vorstendommen. Elk staatje had een eigen postdienst en zelfs eigen postzegels. In de tweede helft van de negentiende eeuw groeide Duitsland langzaam tot een eenheid.
Op 1 januari 1868 werd de Noordduitse Confederatie opgericht, die de postale administratie omvatte van de landen Bergedorf, Bremen, Brunswijk, Hamburg, Lubeck, Mecklenburg-Schwerin en Mecklenburg-Strelitz, Oldenburg en Pruisen (met inbegrip van Hannover), Sleeswijk-Holstein, Thurn en Taxis en Saksen. Met de Noordduitse Confederatie werden veel ervaringen opgedaan.
Het postverkeer en ook het internationale postverkeer, groeide hard in de tweede helft van de negentiende eeuw door de toenemende alfabetisering en industrialisatie. Ook in Duitsland nam de welvaart in deze periode toe. Dit land werd onder Otto von Bismarck een belangrijke wereldmacht.

Internationale samenwerking

Heinrich von Stephan zag al snel in dat de post gebaat zou zijn met nieuwe internationale afspraken. Met talrijke landen sloot hij voor Duitsland postale verdragen, waarmee een betere en vlottere postbezorging gerealiseerd kon worden.
Het gevolg van deze postale samenwerking was de unificatie van de Duitse posterijen in het nieuwe Duitse Rijk. De Duitse postmeester Heinrich von Stephan borduurde op deze unie door, toen hij voorstellen deed om ook internationaal afspraken te maken. Door zijn talenkennis en kennis van het postwezen was hij de perfecte man voor het leggen van internationale contacten.
In 1863 kwamen afgevaardigden van de belangrijkste landen in Parijs bijeen om vereenvoudigde voorstellen voor de grensoverschrijdende post te bedenken. De postconferentie in Parijs stond onder voorzitterschap van de Amerikaanse postmeester-generaal Montgomery Blair. Definitieve besluiten konden niet genomen worden.

Wereldpostvereniging

Voorstellen van Heinrich von Stephan en Montgomery Blair leidden in 1874 tot de stichting van de Algemene Postvereniging, die in 1878 werd omgedoopt tot Wereldpostvereniging: UPU (Union Postale Universelle). Tegenwoordig omvat de UPU bijna elk land en elke postadministratie in de wereld. De UPU overleefde als één van de weinige organisaties twee wereldoorlogen. Na de Tweede Wereldoorlog, in 1947, werd de UPU ondergebracht bij de Verenigde Naties. Het permanente hoofdkwartier werd gevestigd in Bern. Sinds 1957 geeft de UPU eigen postzegels uit, die verschijnen in samenwerking met de Zwitserse Post.

Verdiensten

Uiteraard kan de oprichting van de Wereldpostunie niet alleen aan Heinrich von Stephan worden toegeschreven. Hij borduurde voort op bestaande voorstellen en ideeën. Hij had de juiste persoonlijke vaardigheden en het benodigde doorzettingsvermogen, om belangrijke internationale afspraken te realiseren.
Heinrich von Stephan was een veelzijdig man. Hij publiceerde veel. Hiervan wil ik alleen de studies 'Geschichte der preussischen Post von ihrem Ursprunge bis zur Gegenwart' (1859) en 'Weltpost und Luftschiffahrt' (1874) noemen. Daarnaast vertaalde hij ongeveer zeshonderd postale termen van het Frans naar het Duits en stichtte hij de Duitse Rijksdrukkerij en het postmuseum in Berlijn.
We moeten Heinrich von Stephan vooral herdenken als hervormer. Hij zorgde voor internationale samenwerking en had oog voor nieuwe ontwikkelingen en technieken. Dankzij hem werd bijvoorbeeld de briefkaart internationaal erkend. Uit de publicatie 'Weltpost und Luftschiffahrt' kunnen we opmaken dat hij in 1874 al dacht over het postvervoer door de lucht. Deze ontwikkeling zou echter pas in de twintigste eeuw na de uitvinding van het vliegtuig van de grond komen.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Verzamelwoede: over het verzamelen van postzegels
Belangrijke tips voor postzegelverzamelaars

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2


Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3