Postzegels Nederland 1990: Vincent van Gogh

Van Gogh Museum heropend

Eind juni 1999 gingen de deuren van het Van Gogh Museum in Amsterdam weer open na een ingrijpende verbouwing. In de tien maanden dat het museum gesloten was werd het uit 1973 stammende gebouw grondig gerenoveerd en uitgebreid met een vleugel. Dit nieuwe deel werd door de Japanse architect Kisho Kurokawa ontworpen voor tijdelijke exposities.

Vincent van Gogh

Van Gogh (1853-1890) werd geboren als oudste zoon van een predikant, te Groot-Zundert in Noord-Brabant. Na zijn kostschooltijd te Zevenbergen gaat hij in 1869 werken bij de kunsthandel Goupil & Co in Den Haag, waarvoor hij o.a. in de filialen te Londen en Parijs werkt. In 1876 neemt Van Gogh ontslag; hij is korte tijd hulpprediker in Ramsgate en Isleworth, waarna hij terugkeert naar Nederland en als leerling een betrekking aanvaart bij de boekhandel Blussé & Van Braam te Dordrecht. Na een poging tot religieuze studie te Amsterdam en Brussel gaat Vincent als evangelist naar de Borinage. Na te zijn ontslagen als evangelist vindt Van Gogh in 1880 zijn ware roeping in de schilderkunst.

Aardappeleters

Vincent werkt twee jaar in Den Haag waar hij de schilder Mauve ontmoet. Een korte periode in Drenthe is zeer vruchtbaar voor zijn ontwikkeling en komt in de periode te Nuenen (december 1883 - november 1885) verder tot bloei. Hij schildert vooral landschappen en boeren bij hun dagelijkse werkzaamheden en huiselijke leven. Hier ontstaat zijn beroemdste Hollandse werk 'De Aardappeleters'.

Schotwond

In 1885 reist Van Gogh via Antwerpen naar Parijs waar zijn palet met donkere tonen geleidelijk verandert in heldere kleuren. In Arles deelt hij het atelier met de schilder Gauguin, waarmee hij meer ruzie maakt dan samenwerkt. Na een opname in het klooster van Saint-Rémy reist Vincent op aanraden van zijn broer Theo naar Auvers-sur-Oise waar hij bij Dr Gachet iemand treft die veel begrip en eerbied heeft voor zijn patiënt. Hier ontstaan nog vele portretten en landschappen, veelal met hevige accenten, voor Vincent op 37 jarige leeftijd aan de gevolgen van een schotwond overlijdt. Een half jaar later overlijdt broer Theo. De briefwisseling tussen de broers geeft een zeer gedetailleerd inzicht in het leven en werk van de kunstenaar.

De uitgifte in 1990

De dood van Van Gogh werd in 1990 herdacht met de uitgifte van twee Nederlandse postzegels. De herdenking vond in 1990 niet alleen met postzegels plaats. In het Rijksmuseum Vincent van Gogh in Amsterdam en het Rijksmuseum Kröller-Müller in Otterlo werden grote tentoonstellingen gehouden. Ook verschenen in dat jaar veel boeken en andere producten over of met werk van Van Gogh.

Otto Treumann

In Pro-fil gaf de ontwerper Otto Treumann uitleg over zijn werk: "Van Gogh's geniale persoonlijkheid uitte zich in zijn schilderijen, tekeningen en brieven. Het was mijn opdrachtgevers en mij van het begin af aan duidelijk dat de drie aspecten van zijn oeuvre op de twee postzegels tot hun recht moesten komen. Daarbij kwam de wens om ook Van Gogh zelf, middels de veelzeggende gelaatsuitdrukking van een van zijn zelfportretten in beeld te brengen. Zo vond ik - na vele onbevredigende pogingen - de oplossing om al deze elementen in de twee postzegels samen te brengen." In de postzegel van 55 cent zien we de combinatie tekening-zelfportret uit de collectie van het Rijksmuseum Vincent Van Gogh te Amsterdam. Het fragment uit brief 538 (Arles) brengt Van Gogh's kijk op kunst en leven onder woorden en dient tevens als ondersteuning van het indringende zelfportret.

Groene wijngaard

De postzegel van 75 cent toont een minuscuul fragment uit het schilderij 'De groene wijngaard' uit het Rijksmuseum Kröller-Müller in Otterlo. Door dit detail relatief groot, hoewel niet op ware grootte, weer te geven, zien we Van Gogh's wijze van schilderen: de krachtige toets van het penseel en zijn sterk contrasterende kleuren. Bij het zoeken van een geschikt detail bleek ons - mijn opdrachtgever en mij - dat in feite ieder stukje uit ieder willekeurig gekozen schilderij een afgerond schilderij zou kunnen zijn. In ieder fragment, tot in de uithoeken, voel je de kracht en de hartslag van de schilder. Het maakte de keuze niet gemakkelijk. Met opzet vermeden we het afbeelden van de zonnebloemen of van de cipressen, omdat we de beschouwer juist met iets onverwachts wilden confronteren. Het brieffragment (399) op deze postzegel toont Van Gogh's visie op de natuur, die ook in het detail van het schilderij tot uiting komt. De beide postzegels zijn verwant door hun strenge constructie. De typografie is zakelijk en vormt een strak en ingehouden kader voor de reproducties. Ik wilde niet mijn emoties voegen bij die van Van Gogh."

55 ct Vincent Van Gogh

Voorstelling: Gedeelte van een met potlood en pen getekend zelfportret.
Ontwerp: Otto Treumann.
Oplage: 11.734.000.
Kleur: Magenta, blauw, zwart, grijs en lichtbruin.
Gebruiksduur: Eerste dag: 6-3-1990, laatste dag: -.
Formaat: postzegelgrootte: 25 x 36 mm, beeldformaat 23.5 x 33 mm.
Verschijningsvorm: Dubbelvellen, 10 x 10.
Papierdoorzicht: IIIp.
Papierrichting: horizontaal.
Glansdiagonalen: -45/45.
Gom: D2b.
Druk: Offset, Heidelberg.
Drukrichting: Onder.
Perforaat: Kam 12,75:13,25.
Etsing: L 11111, R 11111.
Plaatkenmerken:
Rechterpoot "a" van "Nederland" gebroken onder de dwarsbalk.
Beschadigde "a" van "van" (pos. 6).

75 ct Vincent Van Gogh

Voorstelling: Detail van het schilderij "De groene wijngaard".
Ontwerp: Otto Treumann.
Oplage: 16.218.000.
Kleur: Magenta, blauw, geel, zwart en grijs.
Gebruiksduur: Eerste dag: 6-3-1990, laatste dag: -.
Formaat: postzegelgrootte: 25 x 36 mm, beeldformaat 23.5 x 33 mm.
Verschijningsvorm: Dubbelvellen, 10 x 10.
Papierdoorzicht: IIIp.
Papierrichting: horizontaal.
Glansdiagonalen: -70/30.
Gom: D2b.
Druk: Offset, Heidelberg.
Drukrichting: Onder.
Perforaat: Kam 12,75:13,25.
Etsing: L 11111, R 11111, L 12111, R 12111.

Literatuur

Catalogus Vincent van Gogh, Rijksmuseum Kröller-Müller; Kröller-Müller Stichting, Otterlo, 1968.
Honderdste sterfdag Vincent van Gogh; R. Bakhuizen van den Brink; Philatelie, februari 1990, pag. 88.
Pro-fil nummer 63; PTT Post; Den Haag, 6 maart 1990.

Verzameltips

Meer tips over kunst en kunstenaars vindt u op onze speciale verzamelpagina Kunst op postzegels. Bekijk ook andere interessante postzegels van Nederland.

125 jaar inspiratie

Vincent van Gogh overleed 125 jaar geleden in Auvers-sur-Oise. In 2015 herdenken een groot aantal culturele instellingen met de manifestatie '125 jaar inspiratie' de kunstenaar die in eigen tijd met de nek werd aangekeken. Ook PostNL greep dit jubileum aan voor een aantal uitgiften.
Vincent van Gogh

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Lees de belangrijkste artikelen van Filahome in onze reeks Verzamelwoede.

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Postzegels verzamelen

Postzegels Verzamelen
Postzegels 1999
Postzegels Nederland
Postzegels met thema kunst

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient, is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

Deze bundel bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat deze bundel ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3

Verzamelwoede 2
Verzamelwoede 1