Rolzegels

Eerste rolzegels

De eerste rolzegels verschenen aan het begin van de twintigste eeuw. Een rolzegel is een postzegel die op een rol geleverd wordt. Postzegels die aan twee tegenover liggende zijden ongetand zijn worden meestal op een rol geleverd aan het postkantoor of aan derden voor gebruik in een postzegel-plakmachine.

Rollen

Rolzegels worden gedrukt op grote rollen, gesneden in lange linten en vervolgens in de gewenste lengte opgerold op rollen. Daarna worden de rollen verpakt. Postzegels die aan de rol zijn afgeleverd zijn meestal te onderscheiden van soortgelijke postzegels die in vel of boekje werden verspreid, omdat de tanding afwijkend is.

Mechanisatie

De rolzegel was een gevolg van de voortschrijdende mechanisatie. De eerste postzegelautomaten en frankeermachines werden omstreeks 1910 in de Verenigde Staten in gebruik genomen. Hiervoor konden geen postzegels in vellen gebruikt worden. De postdienst drukte speciaal voor deze machines postzegels op een rol. Deze postzegels hoefden niet aan beide zijden te worden geperforeerd. Daarom kregen deze postzegels na verloop van tijd aan de zijkanten - of aan de boven- onderzijde als het beeld was gekanteld - geen perforatie.
Aan de tanding werden bovendien speciale eisen gesteld, omdat niet de mens, maar een machine de zegel moest losscheuren. Hierdoor wijkt de tanding van een rolzegel vaak af van een vergelijkbare postzegel die in een loketvel verscheen.
Zweden was het eerste Europese land dat rolzegels uitgaf. De eerste verscheen in 1920.

Lasnaad

Bij met name oudere rolzegels van Zweden en de Verenigde Staten van Amerika zien we vaak een lasnaad. Deze ontstond doordat de gegraveerde platen waarmee deze postzegels werden gedrukt om een cilinder werden gespannen, waarna de randen aan elkaar werden gelast. De sporen van deze lasnaad zien we op, boven of onder de perforatie vaak terug in de vorm van een dikke lijn.

Nederland

Nederland begon ook al vroeg met de uitgifte van rolzegels. Men heeft voor deze rolzegels zogenaamde automaattanding of roltanding ingevoerd. Deze tanding is specifiek Nederlands. De in 1924 gebruikte frankeerzegels bleken bij gebruik in frankeermachines en automaten te gemakkelijk van elkaar te gaan. Door een of meer naalden uit de perforatiekam te verwijderen bracht men slechts een gedeeltelijke reeks van doorboringen aan. Hierdoor werd de tanding versterkt. Voorbeelden hiervan treft u in de Nederlandse catalogus aan bij het type Koningin Wilhelmina (1924-1926). Als u doorbladert ziet u dat in de jaren twintig van de twintigste eeuw ook Kinderzegels met deze speciale roltanding werden voorzien.
Later is men met een fijnere tanding gaan werken en was het euvel van de zwakke verbinding bij rolzegels op een simpele manier verholpen.

Telnummer

Om het tellen van de aanwezige voorraad te vergemakkelijken werden rolzegels aan de achterzijde voorzien van een telnummer.
Verzamelaars van ongebruikte rolzegels nemen daarom strips van vijf of tien rolzegels in hun verzameling op, waarbij een van de zegels een telnummer heeft.
Een versneden tanding is niet het resultaat dat in de drukkerij ontstond. Een versneden tanding ontstond als de rolzegel in een automaat niet op de juiste plaats werd afgesneden. Dit verschijnsel treft u ook bij Nederlandse postzegels aan. Zo zijn de meeste verzamelaars wel eens een 10 cent Koningin Juliana (1953) tegengekomen met een aangesneden boven- of onderzijde.

Reclamepost

In Nederland worden rolzegels ook met korting geleverd aan maatschappijen die postzegels willen plakken op hun direct-mail post. Deze postzegels zijn soms herkenbaar omdat het "PTT Post" stempel in plaats van het gebruikelijke stempel wordt aangebracht. Dit stempel wordt tijdens het maken van het advertentiemateriaal aangebracht.
Nederland kent tegenwoordig bovendien postzegels die op een rolletje in doosjes worden geleverd. Deze rolzegels zijn speciaal bestemd voor bedrijven, instellingen en particulieren die veel post versturen. Het gemak dient de mens: de rolzegels zijn tegenwoordig ook als zelfklever beschikbaar.

Catalogus

Rolzegels worden alleen in de catalogus opgenomen als de perforatie afwijkt van de in gewone vellen uitgegeven postzegels. Dit kunnen we in de catalogus van de NVPH constateren bij de uitgave Koningin Juliana van 1953. Hoewel een aantal van deze waarden ook in rollen werden geleverd kregen alleen de op fosforescerend papier gedrukte postzegels een extra vermelding.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Waarde van postzegels
Postzegels kopen
Roltanding

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede in 2015 heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2

Verzamelwoede 3 bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3