Hoe een postzegel wordt gemaakt

Keuze van het onderwerp

Elk jaar ontvangen de postdiensten vele verzoeken voor het uitgeven van een postzegel. Verenigingen, bedrijven en instellingen willen op die manier extra aandacht voor hun werk. De keuze van de onderwerpen is niet gemakkelijk, want veel instanties vragen om aandacht voor bijzondere gebeurtenissen en jubilea. Een postzegel over bijvoorbeeld de KNVB maakt op de brief immers reclame voor deze vereniging. Hierdoor zullen weer mensen naar een voetbalwedstrijd worden getrokken of lid worden van een voetbalvereniging. Een postzegel is een uitstekend reclamemiddel.

Programma

Bovendien bekijkt de postdienst welke frankeerwaarden nodig zijn en hoeveel nieuwe postzegels dat jaar zullen verschijnen. Nadat de postdienst het jaarprogramma heeft vastgesteld, wordt een ontwerper gekozen. Bij het bepalen van de ontwerper spelen de stijl en de techniek van de kunstenaar een belangrijke rol. Deze moeten passen in het beleid dat ten aanzien van vormgeving door de postdienst wordt gevoerd. Ook moet bepaald worden met welke druktechniek en door welke drukkerij de postzegel gedrukt zal gaan worden.

Postzegelontwerp

Een ontwerper maakt zijn ontwerp meestal belangrijk groter dan de beoogde postzegel. Het ontwerp moet daarom meestal via fotografische weg tot de grootte van een postzegel verkleind worden. Al voor het resultaat aan de drukker wordt gegeven, krijgt de postdienst van de ontwerper een verkleinde afbeelding, zodat zij precies kunnen zien hoe de postzegel er later uit gaat zien. Dit is belangrijk, want op deze verkleinde afbeelding gaan details verloren. De postdienst controleert dan of alle teksten op de postzegel, zoals landsnaam en frankeerwaarde, goed leesbaar zijn.
Als het ontwerp is goedgekeurd, maakt de ontwerper een nieuwe afdruk, die voor de vervaardiging van de postzegel zal worden gebruikt.

Drukproces

Tijdens het hele ontstaansproces van een postzegel houdt de postdienst een oogje in het zeil. Regelmatig worden de vorderingen met de ontwerper doorgesproken en ook later tijdens het drukken van de postzegel vindt veel overleg plaats tussen de opdrachtgever, de ontwerper en de drukker.
Vroeger werd van de ontwerptekening voor een postzegel eerst een cliché, een metalen stempel, gemaakt, dat voor het drukken van de postzegel werd gebruikt. Bovendien werden er proefdrukken gemaakt die aan de postdienst werden voorgelegd. Dit gebeurt nog altijd. Alleen is de techniek veranderd. Een door de postdienst goedgekeurde en afgetekende proefdruk wordt ook wel modelvel genoemd. Toen de Nederlandse PTT nog een staatsbedrijf was moest bovendien de minister van Financiën en later de minister van Verkeer en Waterstaat zijn goedkeuring geven.

Dienst Esthetische Vormgeving

Als staatsbedrijf had de Nederlandse PTT een speciale afdeling waar gespecialiseerde mensen zaten die nauw betrokken waren bij elke stap in het ontstaansproces. Mr. Jean François van Royen (1878-1942) was aan het begin van de twintigste eeuw de belangrijke man van de Dienst Esthetische Vormgeving. De Dienst Esthetische Vormgeving was niet alleen verantwoordelijk voor de postzegels, maar had ook een belangrijke stem bij de ontwerpen van brievenbussen, briefpapier, folders, enzovoort.
Volgens Jean François van Royen vertegenwoordigde een postzegel Nederland in binnen- en buitenland. Daarom moest de postzegel een weerslag zijn van de denkbeelden die over kunst, vormgeving en typografie op het moment van uitgifte bestonden. Na zijn dood ontstond een leemte. In de catalogus kunt u zien dat het weer een paar jaar duurde voordat er weer avontuurlijke en kwalitatief goede postzegels verschenen.

Kennis over drukprocessen

De kennis over de verschillende drukprocessen is een interessant onderwerp, maar het wordt voor de verzamelaar nog boeiender als u bedenkt, dat verschillende drukprocessen ook verschillende postzegels opleveren. Als een postzegel zowel in offset als in rasterdiepdruk is gedrukt, is het verschil duidelijk te zien. En als de drukkerij een nieuwe perforeermachine in gebruik heeft genomen kan deze een andere tanding van de postzegel opleveren.
Ook als u geen speciaalverzamelaar bent en alleen postzegels met verschillende afbeeldingen verzamelt, is het goed om iets af te weten van de door de postzegeldrukkerijen gebruikte technieken, want er komt een dag dat u plotseling een verschil opvalt tussen twee, op het eerste gezicht identieke, postzegels.

Vindt u onze artikelen interessant?

Leest u graag over postzegels?
Mis niets: Meld u NU aan en ontvang Gratis onze Filahome Nieuwsbrief Postzegels en Filatelie

Postzegels kopen en verkopen: tips waarmee u geld verdient

is geschikt voor elke postzegelverzamelaar; of u nu net bent begonnen of al jaren verzamelt, met de tips in deze uitgave kunt u goedkoper of meer verzamelen.
Postzegels kopen en verkopen

Lees verder: meer over postzegels

Verzamelwoede: over het verzamelen van postzegels
Belangrijke tips voor postzegelverzamelaars

Sinds de verschijning van de vorige bundel in de serie verzamelwoede in 2015 heeft Ruud van Capelleveen honderden artikelen over postzegels, het verzamelen van postzegels en de postzegelhandel geschreven. De beste honderd artikelen uit deze jaren werden opgenomen in zijn nieuwe bundel met 'verzamelwoedes'. Voor 'Verzamelwoede 4' selecteerde Ruud van Capelleveen ook een aantal artikelen over de postzegelhandel die niet eerder werden gepubliceerd. Deze artikelen kunnen beschouwd worden als een aanvulling van zijn succesvolle uitgave 'Postzegels kopen en verkopen'.
Bekijk: Verzamelwoede 4

In deze bundel staat veel praktische informatie voor de postzegelverzamelaar. Een aantal van deze artikelen zijn voortgekomen uit de vele vragen die de auteur ontving. Na het lezen van deze bundel zal elke verzamelaar van postzegels geïnspireerd raken en verrijkt met nieuwe inzichten nog meer genieten van deze prachtige hobby.
Bekijk: Verzamelwoede 2

Verzamelwoede 3 bevat honderd columns over postzegels en het verzamelen van filatelistische stukken. Deze columns bestrijken een breed spectrum van de filatelie: naast een groot aantal achtergrondverhalen over basisbegrippen voor postzegelverzamelaars bevat Verzamelwoede 3 ook een aantal stukken waarin Ruud van Capelleveen zijn licht laat schijnen over postzegels, eerstedagenveloppen en allerlei andere onderwerpen die interessant zijn voor de waarachtig geïnteresseerde postzegelverzamelaar.
Bekijk: Verzamelwoede 3